Distro d’an enklask
Resisadurioù diwar-benn ar c’han
Dave : M-00297
Titl unvan e brezhoneg : Santez Enori
Titl unvan e galleg : Sainte Hénori
Titl unvan e saozneg : Saint Henori
Diverradur :
Hénori a toujours été mal-aimée de son père qui l’a chassée et privée de ses biens. Mais il est tombé malade et ne peut être guéri que s’il tête le sein vierge d’une de ses trois filles.
Les deux premières refusent. Il fait la même requête à Hénori qui remercie le Seigneur de voir son père avoir besoin d’elle.
Mais sitôt sa poitrine délacée, un serpent lui mord le sein. Son père la console et lui promet un beau mariage. Quelque temps après, la mère du mari fait croire à son fils qu’Hénori lui est infidèle.
Celui-ci va demander au roi de Brest quelle punition il donnerait à une femme fautive. Le roi ordonne la mort. Apprenant qu’il s’agit de sa fille, il change le jugement ordonnant qu’elle soit abandonnée au gré des flots dans un tonneau.
En mer Hénori met au monde un fils.
Le prince apprend la traîtrise de sa mère et part à la recherche d’Hénori. Il la retrouve en Hibernie, lui demande son pardon et de revenir avec lui.
Tem : Buhezioù Sent
Notenn :
Ce chant est une version incomplète d’une histoire connue dans tous les pays celtiques et étudiée par G. Le Menn : « La femme au sein d’or » (Skol-Dastum, 1985). Pour remplacer le sein mutilé par le serpent, Enori avait eu un sein d’or et la belle-mère s’était servi de ce faux prétexte pour la discréditer auprès de son fils.
Par ailleurs, Y.-B. Piriou rappelle que cette gwerz n’est pas sans rapports avec le « Lai du Mantel Mantaillé » et surtout le « Lai du cor » qui est un des plus ancien lais connus.
Voir « l’étrange histoire de Caradoc de Vannes » par RS Loomis, Annales de Bretagne, 1963, tome 70, pp.166-167.
L’histoire se trouve dans le « Livre de Caradoc », lui-même inclus dans la première suite de « Perceval » de Chrétien de Troyes. D’après Jean Marx (Nouvelles recherches sur la littérature arthurienne) répercuté par Rachel Bromwich (Études celtiques, vol. XI, 1966-67) les poètes qui ont donné des suites au « Perceval » de Chrétien de Troyes ont pris appui sur le conte écrit et sur les lais bretons oraux encore fréquents au début du XIIIe siècle.
Voir aussi « Contribution à une histoire de la Littérature bretonne perdue » (Thèse de doctorat de J.-P. Piriou, UHB-Rennes 2, 1982, tome 1, pp. 381-401).
Studiadennoù
-
Studiadenn : Guerz Santez Enori
Levr : Berthou-Bécam (Laurence), Enquête officielle sur les Poésies populaires de la France (1852-1876) - Collectes de langue bretonne, 1998
Lec’h el levr : Vol. 1, p. 419-421
Gwelout ar studiadenn e PDF
-
Studiadenn : Santez Henori - Enori et le roi de Brest
Levr : [Collectif], Études sur la Bretagne et les Pays celtiques - Mélanges offerts à Yves Le Gallo , 1987
Oberour ar pennad : Laurent (Donatien)Lec’h el levr : p. 207-224
-
Studiadenn : Les versions de la gwerz de sainte Enori
Levr : Le Menn, La femme au sein d’or, 1985
Lec’h el levr : p. 59-77
-
Studiadenn : * Sainte Enori
Levr : Piriou, Contribution à une histoire de la littérature bretonne perdue, 1982
Lec’h el levr : p. 381-405
-
Studiadenn : Buez Santez Henori, Pried da Zant Efflam […] / Vie de sainte-Hénori, épouse de Saint-Efflam […]
Levr : Peaudecerf (Hervé), Alexandre-Louis-Marie Lédan (1777-1855) - Un imprimeur breton au XIXe siècle (1805-1855), 2002.
Lec’h el levr : Tome III, p. 681
Gwelout ar studiadenn e PDF
Stummoù resis
(17 stumm resis,
39 degouezh
)
- Dastumer : KERDANET
- Dastumer : MILIN Gabriel
Deizad an dastum : A-raok 1857
Lec’h an dastum : Léon (Bro-Leon) -
Stumm resis 2a :
Gwerz santez Enori
Yezh : Brezhoneg
Rummad : Testenn
Levr : Milin (Gabriel), Manuscrits
Lec’h el levr : Ms [ 1] - Mvol 58, p. 35 Lan + Eil + Trede bann, chant n° [36]
-
Stumm resis 2b :
Guerz Santez Enori / Légende de Ste Azénor
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg
Rummad : Testenn
Levr : Poésies populaires de la France, Manuscrits ms 3338 à 3343
Lec’h el levr : Vol. 1, f° 66 recto-67 verso
-
Stumm resis 2c :
Gwerz santez Enori
Yezh : Brezhoneg
Rummad : Testenn
Levr : Gwerin, 1961-1997
Oberour ar pennad : Elies (Fañch]Lec’h el levr : 1961 - Tome 1, p. 99-102, chant n° 36
Gwelout e PDF
-
Stumm resis 2d :
Guerz Santes Enori / La gwerz de Sainte Enoiri
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg
Rummad : Testenn
Levr : Le Menn, La femme au sein d’or, 1985
Lec’h el levr : p. 70-73
-
Stumm resis 2e :
Guerz Santez Enori
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg
Rummad : Testenn
Levr : Berthou-Bécam (Laurence), Enquête officielle sur les Poésies populaires de la France (1852-1876) - Collectes de langue bretonne, 1998
Lec’h el levr : Vol. 2, p. 425-427
Gwelout e PDF
-
Stumm resis 2f :
Guerz Santez Enori / Légende de Ste Azénor
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg
Rummad : Testenn
Levr : Bécam (Didier), L’enquête Fortoul (1852-1876) - Chansons populaires de Haute et Basse-Bretagne, 2010
Lec’h el levr : Vol. II, p. 1048-1052, chant n° 163
- Dastumer : DUHAMEL Maurice
Kaner : MENGUY Yves, LÉON Guillaume
Deizad an dastum : A-raok 1913
Lec’h an dastum : Carhaix-Plouguer (Karaez-Plougêr, 29)
- Dastumer : KERDANET
Deizad an dastum : A-raok 1853
Lec’h an dastum : Le Folgoët (Ar Folgoad, 29)
- Dastumer : GROS Jules
Kaner : AN ALAN Michela
Deizad an dastum : 1911-09
Lec’h an dastum : Trédrez-Locquémeau (Tredraezh-Lokemo, 22) -
Stumm resis 6a :
Ar roue a Vrest
Yezh : Brezhoneg
Rummad : Testenn
Levr : Planedenn, 1979-1997
Lec’h el levr : 1983 - n° 15, p. 34-35
-
Stumm resis 6b :
Ar roue a Vrest / Le Roi de Brest
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg
Rummad : Testenn
Levr : Le Menn, La femme au sein d’or, 1985
Lec’h el levr : p. 59-61
- Deizad an dastum : A-raok 1837
Lec’h an dastum : Basse-Bretagne (Breizh-Izel)
- Dastumer : LUZEL François-Marie
Kaner : LE NOAN Marie-Anne, SALIC Anne
Deizad an dastum : 1863
Lec’h an dastum : Plouaret (Plouared, 22)
- Dastumer : LUZEL François-Marie
Kaner : LUCAS Barba
Deizad an dastum : 1867-08-20
Lec’h an dastum : Locquirec (Lokireg, 29) -
Stumm resis 9a :
Santez Henori
Yezh : Brezhoneg
Rummad : Testenn
Levr : Luzel (François-Marie), Manuscrits ms 1020 à 1038
Lec’h el levr : Ms 1023 - Cahier 9-1, f° 25 recto-25 verso
-
Stumm resis 9b :
Santes Henori / Sainte Henori
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg
Rummad : Testenn
Levr : Luzel (François-Marie), Gwerziou Breiz-Izel,1968
Lec’h el levr : Tome I, p. 167-168
Notenn : Variante
Gwelout e PDF
-
Stumm resis 9c :
Santes Henori / Sainte Henori
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg
Rummad : Testenn
Levr : Le Menn, La femme au sein d’or, 1985
Lec’h el levr : p. 69-70
Notenn : Variante
-
Stumm resis 9d :
Santez Henori
Yezh : Brezhoneg
Rummad : Testenn
Levr : [Collectif], Études sur la Bretagne et les Pays celtiques - Mélanges offerts à Yves Le Gallo , 1987
Oberour ar pennad : Laurent (Donatien)Lec’h el levr : p. 220-222
- Dastumer : LUZEL François-Marie
Deizad an dastum : A-raok 1895
Lec’h an dastum : Basse-Bretagne (Breizh-Izel)
- Dastumer : LUZEL François-Marie
Deizad an dastum : A-raok 1895
Lec’h an dastum : Basse-Bretagne (Breizh-Izel)
- Dastumer : PENGUERN (DE) Jean-Marie
Deizad an dastum : A-raok 1856
Lec’h an dastum : Basse-Bretagne (Breizh-Izel) -
Stumm resis 12a :
Roue Breis
Yezh : Brezhoneg
Rummad : Tamm
Levr : Penguern (Jean-Marie de), Manuscrits, N. 89 à N. 95, N.111, N. 112, Bibliothèque nationale
Lec’h el levr : Ms 93, f° 18 recto-19 recto
Notenn : et f° 52 r
Gwelout e PDF
-
Stumm resis 12b :
Roue Breiz
Yezh : Brezhoneg
Rummad : Testenn
Levr : Ollivier (Joseph), Manuscrits 974 à 977, Copie des Manuscrits Penguern
Lec’h el levr : Ms 976, p. 337
Notenn : et f° 376
Gwelout e PDF
-
Stumm resis 12c :
Roue Breis / Le roi de Bretagne
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg
Rummad : Tamm
Levr : Le Menn, La femme au sein d’or, 1985
Lec’h el levr : p. 73
-
Stumm resis 12d :
Roue Breis
Yezh : Brezhoneg
Rummad : Tamm
Levr : Gwerin, 1961-1997
Lec’h el levr : 1997 - Tome 9, p. 30
- Dastumer : GIRAUDON Daniel
Deizad an dastum : 1984
Lec’h an dastum : Ploubezre (Ploubêr, 22) -
Stumm resis 13 :
An da vont betek ti ma merc’h henan… / Je vais aller jusque chez ma fille aînée…
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg
Rummad : Testenn
Levr : Le Menn, La femme au sein d’or, 1985
Lec’h el levr : p. 73-74
- Dastumer : LUZEL François-Marie
Kaner : SALIC Anne
Deizad an dastum : 1864
Lec’h an dastum : Plouaret (Plouared, 22)
- Deizad an dastum : A-raok 1895
Lec’h an dastum : Basse-Bretagne (Breizh-Izel)
- Dastumer : LE BRAZ Anatole
Kaner : FULUP Marc’harit
Deizad an dastum : A-raok 1892-09
Lec’h an dastum : Pluzunet (Plûned, 22)
- Deizad an dastum : A-raok 1946
Lec’h an dastum : Basse-Bretagne (Breizh-Izel)
- Dastumer : LE BRAZ Anatole
Deizad an dastum : A-raok 1891
Lec’h an dastum : Ploumilliau (Plouilio, 22)
Liammoù
- Kanouennoù all en hengoun dre Gomz e brezhoneg
-
La femme au sein d’or.
Azenor falstamallet (ref. M-00271)
-
Voir, sur le roi de Brest, les notes de H. Le Jannic de Kervizal au sujet de la famille des Tanguy Duchastel-Tremazan.
Santez Eoded (ref. M-00277)
Distro d’an enklask