Distro d’an enklask
Resisadurioù diwar-benn ar c’han
Dave : M-00297
Titl unvan e brezhoneg : Santez Enori
Titl unvan e galleg : Sainte Hénori
Titl unvan e saozneg : Saint Henori
Diverradur :
Hénori a toujours été mal-aimée de son père qui l’a chassée et privée de ses biens. Mais il est tombé malade et ne peut être guéri que s’il tête le sein vierge d’une de ses trois filles.
Les deux premières refusent. Il fait la même requête à Hénori qui remercie le Seigneur de voir son père avoir besoin d’elle.
Mais sitôt sa poitrine délacée, un serpent lui mord le sein. Son père la console et lui promet un beau mariage. Quelque temps après, la mère du mari fait croire à son fils qu’Hénori lui est infidèle.
Celui-ci va demander au roi de Brest quelle punition il donnerait à une femme fautive. Le roi ordonne la mort. Apprenant qu’il s’agit de sa fille, il change le jugement ordonnant qu’elle soit abandonnée au gré des flots dans un tonneau.
En mer Hénori met au monde un fils.
Le prince apprend la traîtrise de sa mère et part à la recherche d’Hénori. Il la retrouve en Hibernie, lui demande son pardon et de revenir avec lui.
Tem : Buhezioù Sent
Notenn :
Ce chant est une version incomplète d’une histoire connue dans tous les pays celtiques et étudiée par G. Le Menn : « La femme au sein d’or » (Skol-Dastum, 1985). Pour remplacer le sein mutilé par le serpent, Enori avait eu un sein d’or et la belle-mère s’était servi de ce faux prétexte pour la discréditer auprès de son fils.
Par ailleurs, Y.-B. Piriou rappelle que cette gwerz n’est pas sans rapports avec le « Lai du Mantel Mantaillé » et surtout le « Lai du cor » qui est un des plus ancien lais connus.
Voir « l’étrange histoire de Caradoc de Vannes » par RS Loomis, Annales de Bretagne, 1963, tome 70, pp.166-167.
L’histoire se trouve dans le « Livre de Caradoc », lui-même inclus dans la première suite de « Perceval » de Chrétien de Troyes. D’après Jean Marx (Nouvelles recherches sur la littérature arthurienne) répercuté par Rachel Bromwich (Études celtiques, vol. XI, 1966-67) les poètes qui ont donné des suites au « Perceval » de Chrétien de Troyes ont pris appui sur le conte écrit et sur les lais bretons oraux encore fréquents au début du XIIIe siècle.
Voir aussi « Contribution à une histoire de la Littérature bretonne perdue » (Thèse de doctorat de J.-P. Piriou, UHB-Rennes 2, 1982, tome 1, pp. 381-401).
Studiadennoù
Studiadenn : Guerz Santez Enori
Levr : Berthou-Bécam (Laurence), Enquête officielle sur les Poésies populaires de la France (1852-1876) - Collectes de langue bretonne, 1998. Lec’h el levr : Vol. 1, p. 419-421
Gwelout ar studiadenn e PDF
Studiadenn : Santez Henori - Enori et le roi de Brest
Levr : [Collectif], Études sur la Bretagne et les Pays celtiques - Mélanges offerts à Yves Le Gallo, 1987. Oberour ar pennad : Laurent (Donatien) Lec’h el levr : p. 207-224
Studiadenn : Les versions de la gwerz de sainte Enori
Levr : Le Menn, La femme au sein d’or, 1985. Lec’h el levr : p. 59-77
Studiadenn : * Sainte Enori
Levr : Piriou, Contribution à une histoire de la littérature bretonne perdue, 1982. Lec’h el levr : p. 381-405
Studiadenn : Buez Santez Henori, Pried da Zant Efflam […] / Vie de sainte-Hénori, épouse de Saint-Efflam […]
Levr : Peaudecerf (Hervé), Alexandre-Louis-Marie Lédan (1777-1855) - Un imprimeur breton au XIXe siècle (1805-1855), 2002. Lec’h el levr : Tome III, p. 681
Gwelout ar studiadenn e PDF
Studiadenn : Enori
Levr : Constantine (Mary-Ann), Breton Ballads, 1996. Lec’h el levr : p. 70-72
Studiadenn : Enori et le roi de Brest
Levr : Laurent (Donatien), Parcours d’un ethnologue en Bretagne, Brest, Emgleo Breiz, 2012. Lec’h el levr : p. 227-261
Gwelet war ur gartenn
Kuzhat ar gartenn
Stummoù resis
(17 stumm resis ,
42 degouezh
)
Dastumer : KERDANET Deizad an dastum : s.dDastumer : MILIN Gabriel Deizad an dastum : A-raok 1857Lec’h an dastum : Léon (Bro-Leon )
Stumm resis 2a :
Gwerz santez Enori
Yezh : Brezhoneg Rummad : TestennLevr : Milin (Gabriel), Manuscrits. Lec’h el levr : Ms [ 1] - Mvol 58, p. 35 Lan + Eil + Trede bann, chant n° [36]
Stumm resis 2b :
Guerz Santez Enori / Légende de Ste Azénor
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg Rummad : TestennLevr : Poésies populaires de la France, Manuscrits ms 3338 à 3343. Lec’h el levr : Vol. 1, f° 66 recto-67 verso
Stumm resis 2c :
Gwerz santez Enori
Yezh : Brezhoneg Rummad : TestennLevr : Gwerin, 1961-1997. Oberour ar pennad : Elies (Fañch] Lec’h el levr : 1961 - Tome 1, p. 99-102, chant n° 36
Gwelout e PDF
Stumm resis 2d :
Guerz Santes Enori / La gwerz de Sainte Enoiri
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg Rummad : TestennLevr : Le Menn, La femme au sein d’or, 1985. Lec’h el levr : p. 70-73
Stumm resis 2e :
Guerz Santez Enori
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg Rummad : TestennLevr : Berthou-Bécam (Laurence), Enquête officielle sur les Poésies populaires de la France (1852-1876) - Collectes de langue bretonne, 1998. Lec’h el levr : Vol. 2, p. 425-427
Gwelout e PDF
Stumm resis 2f :
Guerz Santez Enori / Légende de Ste Azénor
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg Rummad : TestennLevr : Bécam (Didier), L’enquête Fortoul (1852-1876) - Chansons populaires de Haute et Basse-Bretagne, 2010. Lec’h el levr : Vol. II, p. 1048-1052, chant n° 163
Dastumer : DUHAMEL Maurice Kaner : LÉON Guillaume , MENGUY Yves Deizad an dastum : A-raok 1913Lec’h an dastum : Carhaix-Plouguer (Karaez-Plougêr , 29)Dastumer : KERDANET Deizad an dastum : A-raok 1853Lec’h an dastum : Le Folgoët (Ar Folgoad , 29)Dastumer : GROS Jules Kaner : AN ALAN Michela Deizad an dastum : 1911-09Lec’h an dastum : Trédrez-Locquémeau (Tredraezh-Lokemo , 22)
Stumm resis 6a :
Ar roue a Vrest
Yezh : Brezhoneg Rummad : TestennLevr : Planedenn, 1979-1997. Lec’h el levr : 1983 - n° 15, p. 34-35
Stumm resis 6b :
Ar roue a Vrest / Le Roi de Brest
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg Rummad : TestennLevr : Le Menn, La femme au sein d’or, 1985. Lec’h el levr : p. 59-61
Deizad an dastum : A-raok 1837Lec’h an dastum : Basse-Bretagne (Breizh-Izel )Dastumer : LUZEL François-Marie Kaner : LE NOAN Marie-Anne , SALIC Anne Deizad an dastum : 1863Lec’h an dastum : Plouaret (Plouared , 22)Dastumer : LUZEL François-Marie Kaner : LUCAS Barba Deizad an dastum : 1867-08-20Lec’h an dastum : Locquirec (Lokireg , 29)
Stumm resis 9a :
Santez Henori
Yezh : Brezhoneg Rummad : TestennLevr : Luzel (François-Marie), Manuscrits ms 1020 à 1038. Lec’h el levr : Ms 1023 - Cahier 9-1, f° 25 recto-25 verso
Stumm resis 9b :
Santes Henori / Sainte Henori
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg Rummad : TestennLevr : Luzel (François-Marie), Gwerziou Breiz-Izel,1968. Lec’h el levr : Tome I, p. 167-168Notenn : Variante
Gwelout e PDF
Stumm resis 9c :
Santes Henori / Sainte Henori
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg Rummad : TestennLevr : Le Menn, La femme au sein d’or, 1985. Lec’h el levr : p. 69-70Notenn : Variante
Stumm resis 9d :
Santez Henori
Yezh : Brezhoneg Rummad : TestennLevr : [Collectif], Études sur la Bretagne et les Pays celtiques - Mélanges offerts à Yves Le Gallo, 1987. Oberour ar pennad : Laurent (Donatien) Lec’h el levr : p. 220-222
Stumm resis 9e :
Santez Henori
Yezh : Brezhoneg Rummad : TestennLevr : Laurent (Donatien), Parcours d’un ethnologue en Bretagne, Brest, Emgleo Breiz, 2012. Lec’h el levr : p. 248-252
Stumm resis 9f :
Saint Henori and the King of Brest
Yezh : Brezhoneg Rummad : TestennLevr : Guillorel (Éva), Miracles & Murders - An Introduction Anthology of Breton Ballads, 2017. Lec’h el levr : Livre, p. 40-46, chant n° 2
Dastumer : LUZEL François-Marie Deizad an dastum : A-raok 1895Lec’h an dastum : Basse-Bretagne (Breizh-Izel )Dastumer : LUZEL François-Marie Deizad an dastum : A-raok 1895Lec’h an dastum : Basse-Bretagne (Breizh-Izel )Dastumer : PENGUERN (DE) Jean-Marie Deizad an dastum : A-raok 1856Lec’h an dastum : Basse-Bretagne (Breizh-Izel )
Stumm resis 12a :
Roue Breis
Yezh : Brezhoneg Rummad : TammLevr : Penguern (Jean-Marie de), Manuscrits, N. 89 à N. 95, N.111, N. 112, Bibliothèque nationale. Lec’h el levr : Ms 93, f° 18 recto-19 rectoNotenn : et f° 52 r
Gwelout e PDF
Stumm resis 12b :
Roue Breiz
Yezh : Brezhoneg Rummad : TestennLevr : Ollivier (Joseph), Manuscrits 974 à 977, Copie des Manuscrits Penguern. Lec’h el levr : Ms 976, p. 337Notenn : et f° 376
Gwelout e PDF
Stumm resis 12c :
Roue Breis / Le roi de Bretagne
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg Rummad : TammLevr : Le Menn, La femme au sein d’or, 1985. Lec’h el levr : p. 73
Stumm resis 12d :
Roue Breis
Yezh : Brezhoneg Rummad : TammLevr : Gwerin, 1961-1997. Lec’h el levr : 1997 - Tome 9, p. 30
Dastumer : GIRAUDON Daniel Deizad an dastum : 1984Lec’h an dastum : Ploubezre (Ploubêr , 22)
Stumm resis 13 :
An da vont betek ti ma merc’h henan… / Je vais aller jusque chez ma fille aînée…
Yezh : Brezhoneg, Troidigezh e galleg Rummad : TestennLevr : Le Menn, La femme au sein d’or, 1985. Lec’h el levr : p. 73-74
Dastumer : LUZEL François-Marie Kaner : SALIC Anne Deizad an dastum : 1864Lec’h an dastum : Plouaret (Plouared , 22)Deizad an dastum : A-raok 1895Lec’h an dastum : Basse-Bretagne (Breizh-Izel )Dastumer : LE BRAZ Anatole Kaner : FULUP Marc’harit Deizad an dastum : A-raok 1892-09Lec’h an dastum : Pluzunet (Plûned , 22)Dastumer : LUZEL François-Marie Deizad an dastum : A-raok 1890Lec’h an dastum : Basse-Bretagne (Breizh-Izel )Dastumer : LE BRAZ Anatole Deizad an dastum : A-raok 1891Lec’h an dastum : Ploumilliau (Plouilio , 22)
Liammoù
Kanouennoù all en hengoun dre Gomz e brezhoneg
La femme au sein d’or.
Azenor falstamallet (ref. M-00271)
Voir, sur le roi de Brest, les notes de H. Le Jannic de Kervizal au sujet de la famille des Tanguy Duchastel-Tremazan.
Santez Eoded (ref. M-00277)
Distro d’an enklask